Màu sắc ngôi nhà là một thành phần quan trọng phục vụ cho nhu cầu cảm nhận về thẩm mỹ của người cư ngụ bên trong cũng như người bên ngoài tiếp cận với ngôi nhà. Ta để ý thấy rằng các ngôi nhà truyền thống thường khá tinh giản về màu sắc, một phần vì thời đó không có nhiều màu sắc như hiện nay, nhưng một phần cũng vì người xưa đã xác lập quan niệm màu sắc dùng cho nhà cửa luôn phải mang tính vững bền. Nhà có thể quét vôi lại hàng năm, nhưng màu vôi thường ít thay đổi, một phần cũng do gốc văn hoá nông nghiệp của cư dân ta vốn trọng sự ổn định.

Dùng màu cửa tương đồng màu tường tạo sự hài hoà cho hướng tiếp cận

Phòng trẻ em nên dùng nhiều màu sắc nhằm kích thích trí tưởng tượng và tạo sinh khí

Bảng màu của nhà xưa không chỉ xét theo tiêu chuẩn màu sắc nghệ thuật, trang phục hay vật dụng, mà còn phải có sự cân nhắc từ nhiều yếu tố liên quan khác như môi trường, khí hậu, vật liệu... Màu sắc công trình truyền thống vì thế luôn là màu của vật liệu xây dựng và thiên nhiên tại địa phương, chứ rất ít dùng màu nhân tạo. Từ ngôi nhà vườn ở xứ Huế đến nhà dài Tây Nguyên, qua nhà phố cổ Hội An, Hà Nội hay ghé vào dinh thự Đà Lạt... ta đều thấy tỷ lệ lớn những mảng màu của vật liệu tự nhiên và tương hợp với cảnh quan chung quanh. Màu gỗ màu đá màu ngói màu đất... thậm chí còn có màu rêu xanh bám tường, màu thâm nâu mái ngói đều là những "ký hiệu" riêng biệt nhưng không tách biệt ngôi nhà khỏi môi trường nó toạ lạc. Những ngôi nhà mới xây, các khu resort cao cấp hiện nay nếu muốn tạo phong cách giản dị, gần gũi thiên nhiên hầu hết đều kế thừa tinh thần sử dụng màu sắc tiết giảm, màu của vật liệu, sự mô phỏng và hoà điệu với thiên nhiên đó.

Màu sắc trong ngôi nhà dân gian chủ yếu là màu của vật liệu tự nhiên

Màu vàng đặc trưng ở những ngôi nhà “kiểu tây” vùng Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định

Tất nhiên, dùng màu đơn giản tiết chế, phối hợp hài hoà khác với dùng màu rập khuôn, đơn điệu. Và cũng không thể mãi hoài niệm một bảng màu bàng bạc thời gian, hoặc một tông màu xanh xanh nhợt nhạt "cho nó mát" của thời kỳ nhà nhà quét vôi xanh ve được.

Màu theo phương hướng

Mỗi hướng khí hậu và hướng tiếp cận công trình đều có những đặc tính khác nhau, dẫn đến màu sắc của ngôi nhà cũng có những thay đổi sao cho tương ứng. Về hướng khí hậu, những hướng nắng gắt (như tây nam, tây) thường cần giảm bớt độ chói cũng như độ hút nhiệt, nên sử dụng những gam màu nhẹ, phối hợp dịu mắt. Trong khi đó những hướng ánh sáng yếu hơn hoặc thời gian nhận sáng không nhiều trong ngày (như hướng đông bắc) thì nên dùng những màu tươi sáng và có thể phối hợp tương phản. Những hướng đón ánh sáng mạnh và góc chiếu sáng cao (như hướng đông nam, hướng nam) thì có thể dùng màu sậm và đa dạng hơn trong cách phối các màu với nhau.

Màu xanh vôi ve một thời quen thuộc

Những màng màu " xanh" đẹp một cách giản dị, thân thiện với môi trường

Về hướng giao tiếp, những khu vực mang tính đối ngoại của ngôi nhà cần phối hợp màu sắc chủ đạo, trong khi những mặt phụ khác thì nên căn cứ theo hướng khí hậu nhiều hơn, tất nhiên phải có sự liên thông màu sắc giữa các mặt nhà với nhau. Việc dùng màu trên tường cũng cần căn cứ theo màu mái và màu cửa để kết hợp, trong đó màu mái hầu như là cố định, màu cửa thì phụ thuộc vào vật liệu (sắt, nhôm, gỗ, kính... và cả màu rèm nữa).

Điểm nhấn rực rỡ (bộ cửa sơn đỏ) cho ngôi nhà phủ kín dây leo

Dường như hay có sự "lây lan" lẫn nhau giữa các ngôi nhà trong sử dụng màu sắc - nhất là màu sắc ngoại thất. Có thời kỳ chóp này vòm nọ đi với cách dùng màu chát chúa, gờ chỉ sơn phết đậm đà. Rồi xuất hiện dạng nhà Lego màu sắc tươi nguyên tung hứng cùng khối hình, hoặc nhà "kiểu Pháp" dùng màu như bánh kem. Ai thích phong cách Zen (thiền) sẽ lấy màu trắng làm chủ đạo, người ưa phong cách hi-tech sẽ chọn toàn màu của nhôm kính bọc ngoài. Nhiều nhà thiết kế đã thừa nhận: có thể làm cho một ngôi nhà đẹp (về mặt tiền nói chung và màu sắc nói riêng), nhưng khó có thể tìm ra được một dãy nhà đẹp với toàn là những ngôi nhà đẹp riêng lẻ được. Vì thế vấn đề dùng màu bên ngoài nhà vẫn đang đợi một hệ thống quy hoạch chi tiết và thống nhất, liên hệ với nhiều thành phần khác như tỷ lệ, khối dáng, khoảng lùi, cây xanh... của từng khu đô thị, từng dãy nhà. Với các khu đô thị quy hoạch ổn định đã được kiểm soát tốt về màu sắc mặt ngoài thì việc lưu tâm chính của gia chủ cùng người thiết kế là tập trung nhiều vào chọn lựa màu trong nội thất.

Hướng nhà gặp nắng gắt được sử dụng màu dịu và phối hợp nhẹ nhàng để giảm độ chói

Sử dụng màu cho nội thất liên quan chặt chẽ đến công năng và bề mặt quan sát. Mà những điều này thay đổi tuỳ theo cách bố trí nội thất cũng như mở cửa, sắp xếp lối đi lại, vật dụng... nên khá linh hoạt. Có một thực tế là dù các hãng sơn đều nghiên cứu, pha trộn đến cả ngàn màu sắc, nhưng người tiêu dùng vẫn chọn những màu được xem là "trang nhã". Những màu quá tươi hay nổi bật, hoặc những màu nguyên thuỷ thường được dùng chọn lọc trong các phòng trẻ em, phòng karaoke, hoặc làm điểm nhấn rải rác. Cũng qua khảo sát tâm lý người tiêu dùng mà một số hãng sơn hiện nay đã đi sâu vào nghiên cứu các xu hướng màu sắc ảnh hưởng như thế nào đến tâm sinh lý người sử dụng, và tìm kiếm những bảng màu tiêu biểu nhất, mang sắc thái riêng. Thậm chí có hãng sơn đã đưa ra dự báo về màu của từng năm và đề cao đặc tính của màu như cam ấm áp, xanh lá mềm mại, vàng vui vẻ, hồng trẻ trung... như những tài liệu tham khảo hữu ích, giúp khách hàng định hướng tốt hơn trong chọn lựa màu sắc cùng với nhà chuyên môn.

Theo Afamily